Nhìn danh mục đóng góp để tri ân, lễ lạt dịp cuối năm học, chị Hà khẽ nhíu mày khi thấy phải đóng "100.000 đồng để mua camera".
Tuần trước, chị Nhung, 46 tuổi, ở Hà Nam, đi họp phụ huynh cho con gái học lớp 12. Sau khi thông báo kết quả học, giáo viên chủ nhiệm phổ biến về "truyền thống tặng quà tri ân trường" của học sinh cuối cấp. Theo lời chị Nhung, nội dung này giáo viên đã chia sẻ với ban phụ huynh lớp, được thông qua nên đưa ra cuộc họp.
"Cô giáo nói nên tặng quà thiết thực, cho biết trường đang muốn lắp camera ở một số vị trí quan trọng và gợi ý phụ huynh cân nhắc về món quà này. Mức đóng góp mỗi người là 100.000 đồng", chị Nhung kể.
Ngoài khoản này, ban phụ huynh kêu gọi thêm 140.000 đồng để mua quà tri ân các giáo viên chủ nhiệm, bộ môn. Đánh giá hoạt động tặng quà tri ân trường, thầy cô là hợp lý, nhưng chị Nhung nói không thoải mái với việc cào bằng, chia đầu người mức đóng góp.
"Ban phụ huynh nói các khoản này tự nguyện và chỉ gợi ý mức đóng, nhưng dùng 'trước nay vẫn thế', 'lớp mình không tham gia sẽ ngại với lớp khác', 'để lại ấn tượng xấu với trường'. Tự nguyện mà thấy như bị ép", chị Nhung nói.
Tuần qua phụ huynh của một số trường tiểu học, THCS tại TP HCM phản ánh việc được vận động để mua TV, thay cửa, mua sơn quét tường với số tiền chia đều cho từng người. Không rơi vào trường hợp này, nhưng chị Liên, TP HCM, cũng được phổ biến các khoản đóng góp tùy tâm dịp cuối năm học cho con trai lớp 3, gồm tiền cho học sinh tổng kết, tặng quà chia tay thầy cô, nhà trường.
Ban đầu, chị Liên định nộp 100.000 đồng, nhưng khi ban phụ huynh gợi ý "200.000-300.000 đồng mới đủ", người mẹ với mức lương công nhân 6,5 triệu đồng một tháng cũng bấm bụng nộp 200.000. Còn một con trai lớp 10, chị Liên nói luôn áp lực trước mỗi dịp đầu và cuối năm học, vì nhiều khoản đóng góp.
"Nhiều lần định nộp ít tiền hơn, nhưng thấy mọi người đồng thuận, tôi cũng gắng theo, không muốn con xấu hổ", chị Liên nói.
Việc phụ huynh không thoải mái trước các khoản đóng góp cuối năm học là tình trạng phổ biến nhiều năm qua, theo đánh giá của nguyên Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP HCM Nguyễn Văn Ngai.
Từ nửa cuối tháng 5, trên các diễn đàn hàng chục nghìn thành viên ở Hà Nội, TP HCM, chủ đề về quỹ lớp, các khoản đóng góp cuối năm được bàn luận sôi nổi. Bình luận dưới mỗi bài đăng, nhiều người liệt kê danh mục và số tiền phải đóng, cho rằng mức thu cao, thể hiện sự bất bình.
Hiện, việc trường học huy động tài trợ được thực hiện theo Thông tư 16 năm 2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Văn bản này nêu rõ "việc tài trợ phải đảm bảo nguyên tắc tự nguyện, công khai, minh bạch, không ép buộc hay quy định mức tài trợ bình quân, tối thiểu; không lợi dụng việc tài trợ để ép buộc đóng góp".
Ông Ngai cho rằng dù không phải tất cả, nguyên nhân chính là một số trường đang có cách kêu gọi chưa phù hợp, dễ thấy nhất là ở thời điểm phát động quyên góp. Ông cho biết mỗi đầu năm học, hoặc khi học kỳ I kết thúc, các trường đều cần hoàn thiện báo cáo về cơ sở vật chất để gửi cấp quản lý. Nếu có nhu cầu sửa chữa, mua mới thiết bị, sử dụng ngân sách hay xã hội hóa, trường cũng cần lên kế hoạch từ thời điểm này.
"Cả một năm học không thông báo, tới cuối năm lại kêu gọi đóng góp thì không ổn, khiến phụ huynh khó chịu, đồng thời cho thấy trường làm việc không có kế hoạch", ông nói. Chưa kể, vào cuối năm, học sinh lên lớp, chuyển cấp, việc vận động phụ huynh đóng góp cơ sở vật chất nhưng con họ chưa chắc được thụ hưởng tạo tâm lý dè dặt, không thoải mái.
Ngoài yếu tố thời điểm, nguyên nhân thứ hai là việc tuyên truyền từ trường tới lớp, từ lớp tới phụ huynh. Ông Ngai phân tích, thông thường ban đại diện cha mẹ học sinh mỗi lớp sẽ nắm thông tin từ giáo viên hoặc ban phụ huynh trường, rồi phổ biến lại cho phụ huynh trong lớp. Theo ông, có thể nhiều người chưa hiểu rõ về quy định tiếp nhận tài trợ, hoặc quá hăng hái vận động, dẫn tới việc tự nhẩm tính số tiền rồi chia đầu người, khiến các bố mẹ khác cảm thấy bị ép.